Kura no Suke rusu, 1940 tác giả Yamamoto Shuugorô - dịch giả Nguyễn Nam Trân
______________________________________________________________
Yamamoto Shuugorô
Truyện ngắn "Khi thầy đi vắng" hay là "Đợi đến khi Kura no Suke về nhà" (Kura no Suke rusu) đăng lần đầu tiên trên tạp chí Kingu (King), số tháng 11 năm 1940 và được nhà xuất bản Mitsumura Zusho chọn để đưa vào giáo khoa thư môn quốc văn bậc trung học từ năm 1987.
Tác giả của nó, Yamamoto Shuugorô, tên thật là Shimizu Satomu (1903-67), quê ở tỉnh Yamanashi. Xuất thân nghèo khó, không được học cao, ông phải chạy việc vặt cho tiệm cầm đồ, sau mới trở thành ký giả rồi bước vào văn đàn. Ông là một cây bút cự phách của văn học đại chúng. Tác phẩm của ông trình bày được nỗi bi hoan của kiếp người và những nét đẹp của một Nhật Bản cổ xưa.
Đáng kể nhất có
Bên cạnh chùa Suma (Sumadera fukin),
Y sĩ râu đỏ (Akahige),
Các truyện ký về phụ nữ Nhật Bản (Nihon fudôki),
Còn lại duy tùng bách (Nomi no ki ga nokkotta)
...
Yamamoto từ chối mọi giải thưởng văn học và cho rằng ông chỉ chịu trách nhiệm với độc giả của mình.
Một
Okada Tora no Suke chợt khựng lại khi anh đến chỗ con đường chia thành hai ngả, lặng lẽ ép mu bàn tay quệt lên vầng trán trắng đang ướt đẫm mồ hôi để lau, vừa nhấc cái nón lá trên đầu và tần ngần đưa mắt nhìn cảnh vật hai bên đường...Đó là một vùng đất bằng phẳng nằm giữa hai ngọn đồi thoải thoải. Dù đã vào cuối tháng 8 nhưng buổi chiều hôm đó, trời hãy còn nóng như thiêu như đốt. Ánh nắng chiếu lấp lóa trên lớp cỏ dại cao đến đầu người và kéo về phía những khu rừng chồi và rừng thưa nằm rải rác xa gần, chói chang đến nhức mắt. Lác đác có vài chỗ đã được khai khẩn nhưng phần còn lại hầu như là đất hoang để cho cây cỏ mặc tình xâm lấn. Đặc biệt là con sông Meguro, một dòng nước chảy ở giữa dải đất bằng này, năm nào năm nấy lũ lụt tràn bờ cho nên hai bên kè sông bày ra nhiều tầng cát sỏi rộng màu đỏ cạch.
-Chậc, biết tìm cách nào cho ra nhỉ?
Lòng lo lắng, Tora no Suke tự nhủ. Bất đồ anh nheo mắt nhìn về hướng đối diện. Trên mặt đường khô se và đầy bụi, anh nhận thấy có một bóng người đang tiến về phía mình. Người ấy đội một cái nón mê đan bằng tre, lưng mang một cái gùi cũng bằng tre. Anh còn tưởng là một nông dân sống đâu đây ở vùng bên cạnh thì thấy người đến gần bên chỉ là một thiếu nữ tuổi trạc 17 hay 18. Tora no Suke đợi cho cô ta thật gần mới lên tiếng hỏi:
-Cảm phiền cho tôi hỏi thăm một câu nhé!
-...Thưa vâng!
Cô gái trả lời và cởi chiếc nón.
-Tôi nghe nói thầy Bessho Kura no Suke sinh sống chung quanh vùng này? Nếu cô biết nhà tiên sinh, xin vui lòng chỉ giúp!
-Vâng, em biết chứ!
Cô gái trả lời anh bằng một giọng rành mạch:
-Nếu ông muốn hỏi nhà của tiên sinh thì xin thưa là nó nằm trong khu rừng đằng trước mặt Chỗ ấy bây giờ người ta đang vỡ đất. Nó nằm bên tay phải dưới bóng khu rừng.
-Xin lỗi đã làm phiền và buộc cô phải dừng bước.
Tora no Suke bèn cúi đầu thi lễ rồi chia tay cô gái.
Anh vốn là con trai của một thân sĩ ở quận Gamao xứ Ômi, thuở bé đã giỏi kiếm thuật, lại được sự dạy dỗ của thầy Saitô Itsuki, một nhà binh pháp nổi tiếng suốt vùng Kinai [28]. Từ đầu mùa hè năm vừa rồi, anh đã được thày truyền cho nhiều chiêu thức của môn phái, lại dặn dò là hãy tìm đến Edo để học thêm bí quyết của thầy Bessho Kura no Suke và nhân đó, viết cho anh một bức thư giới thiệu....Bessho Kura no Suke là một cao thủ kiếm phái Tenshin chính truyền, trước kia đã từng được Shôgun Idemitsu khẩn khoản mời vào dạy kiếm trong thành Edo nhưng lúc đó, nhà Chúa đã có sẵn dưới trướng các gia sư xuất thân từ hai kiếm phái Yagyuu và Ono nên ông không nhận lời với lý do mình sẽ trở thành kẻ vô dụng. Khí phách con người cũng như kiếm pháp đặc dị của mình đã khiến ông trở thành một kẻ oai danh trong làng kiếm đương thời. Tora no Suke dĩ nhiên từng nghe đến tên tuổi ông nên đã hăm hở lên Edo nhưng lúc đó, Kura no Suke sau khi từ giã đạo trường (dôjô) đã về sống ẩn dật trong thôn Meguro. Chưa kịp nghỉ ngơi, Tora no Suke đã vội vã khoác hành trang để tìm đến đây nhưng thôn làng này cực kỳ hẻo lánh, ngoài cả dự tưởng của anh. Thành ra anh mới tự nhủ là không biết nhà thầy ấy ở đâu và phải kiếm bằng cách nào. .
Theo lời chỉ dẫn của cô gái, anh bước thêm 4, 5 chô nữa [29] thì chợt thấy ở phía tay phải có một khoảnh đất khá rộng đang được khai khẩn, có nơi đất cát đã được đào xới lên. Một nông phu già đang vung tay cuốc không ngừng nghỉ. Để cho chắc ăn, Tora no Suke bèn lên tiếng gọi lão nông đó nhờ chỉ đường thêm.
-À! Té ra mục đích của ông là như vậy?
Lão nông bèn dừng tay cuốc và quay đầu lại:
-Đúng là đi về phía này nhưng ông phải men theo khu rừng và xuống một cái dốc nơi có chỗ đất trũng. Tuy nhiên hiện giờ tiên sinh đang đi vắng, không có nhà đâu.
-Đi vắng? Nghĩa là thế nào ạ?
-Thầy ấy dọn đến đây hồi tháng hai, sau khi sống một thời gian độ 50 hôm, lại đi lăng quăng hết chỗ này đến chỗ nọ nhưng không ai biết là đi đâu mà đến hôm nay vẫn chưa thấy về.
-Nhưng thầy ấy phải có học trò hay người nhà ở lại trông nhà cho chứ?
-Tuy không thể gọi là học trò nhưng hình như có khoảng 5 anh đến xin tu nghiệp. Họ đều ở tạm nơi đó đợi đến ngày thầy về. Có lúc đông tới 14, 15 người, nhưng hình như hiện nay chỉ có 5 anh là còn tá túc.
-Thế lão trượng cũng là người sống trong vùng?
-Vâng! Nơi có cánh rừng cây hạt dẻ đằng kia là nhà tôi đó.
Tora no Suke cảm ơn lão nông rồi đi vào một con đường mòn....Mình đã được chỉ dẫn đến đúng nơi đúng chỗ mà khổ cái, người muốn gặp lại vắng nhà. Nhưng nếu những kẻ tìm đến đây tu nghiệp có thể ở lại chờ thầy Kura no Suke về, chắc mình cũng có thể xin ở lại đợi như họ chứ nhỉ? Nghĩ như thế rồi Tora no Suke bèn men theo con đường hẹp nơi cỏ dại ra hoa um tùm và tiến tới. Khi chui vào khu rừng tuyết tùng rồi đi thêm chừng trăm bước nữa, anh thấy bên tay trái có một cánh cổng gỗ cũ kỹ nom thật thanh nhã u nhàn, trên đó có gắn cái biển nhỏ đề mấy chữ "Bessho Kura no Suke". Vào bên trong và đi xuống một con dốc thoai thoải bao kín bởi những bụi trúc lùn là đến một khu đất trũng, anh thấy có một mái nhà có vẻ nghèo khổ của nông gia. Tới nơi anh mới nhận ra là giữa vạt đất rộng dùng như sân trước của ngôi nhà, đang có 4, 5 gã trai tráng vừa đấu kiếm vừa quát tháo dữ dội. Khi thấy Tora no Suke lặng lẽ cởi nón lá ra và tiến lại gần bên, họ đồng loạt dừng tay và quay đầu lại.
Hai
-Anh có việc gì cần à?
Một gã lực lưỡng nước da ngăm ngăm với đôi vai rắn chắc như đá tảng tiến về phía Tora no Suke. Ở cuối mi mắt trái của gã có một cái nốt ruồi đen to gần bằng đầu ngón tay. Khi Tora no Suke lễ phép trình bày lý do cuộc viếng thăm, đại hán kia chẳng thèm nghe cho hết câu đã xua tay nhặng xị:
-Không được! không được!
Anh ta nói một cách khoái trá:
-Đến đây làm gì cho mất công. Thầy đi vắng rồi! Thôi mai mốt, lần khác nha!
-Tôi cũng biết là thầy đang đi vắng chứ!
Tuy không hài lòng trước sự chào đón bất lịch sự như thế, Tora no Suke vẫn giữ bình tĩnh nói tiếp:
-Nếu ông anh đây cũng đang đợi thầy thì có thể nào cho phép tôi xin một chỗ trú chân trong nhà để cùng chờ thầy về hay không vậy?
-Đúng là bọn tớ đang đợi thầy về đó. Thế nhưng ngôi nhà này không phải là một túp lều che mưa đụt nắng mà bất cứ ai muốn nhảy bừa vào cũng được đâu.
Kiểu trả lời của anh ta như của kẻ đang sẵn sàng gây hấn.
-Vậy thưa anh, thế thì tôi phải có điều kiện gì cơ ạ?
-Này nhé! Cách thức dạy học của thầy Bessho không giống như ba cái đạo trường (dôjô) cậu thấy nhan nhản ngoài phố đâu. Nếu muốn xin thầy chỉ giáo, ít nhất phải có một trình độ kiếm thuật trội hơn người. Do đó, nếu cậu muốn đứng đây chờ cho dến khi thầy về thì phải so tài và đánh thắng chúng tớ ngay bây giờ. Từ đó, nếu được nhìn nhận là đủ trình độ thì chúng tớ sẽ cho phép cậu nhập bọn.
-Có phải đó là qui tắc thầy đã lập ra không?
-Không, làm gì có!
Bất chợt anh nghe có tiếng người trả lời như vậy rồi từ phía bên kia, một ông già đi tới. Hình như đó là lão bộc của cái nhà này, một người thân thể nhỏ bé và đã ngoài 60, râu tóc đều bạc trắng như tuyết. "Thầy có dặn tôi là trong lúc thầy đi vắng, bất kỳ ai muốn đến đợi thầy đều sẽ được mời vào trọ trong nhà này cả.".
-Sao ngươi om sòm thế! Có câm mồm đi không?
Đại hán bên mắt có nốt ruồi đen chận lời ông già một cách thô bạo:
-Cho dù thầy có nói thế chăng nữa, một khi Kamiya Kojuurô này đã tự xem mình như người giữ nhà cho thầy rồi thì sẽ không để cho những kẻ thiếu tư cách có quyền vác xác tới đây. Một là bây giờ chịu tỷ thí với chúng ta, hoặc hôm khác lại tới. Mọi việc cứ để cho ông đây quyết định!
Có kẻ bỗng hùa theo, buông lời thóa mạ anh:
-Mặt mày trắng trẻo như thế kia thì đánh đấm nỗi gì!
-Muốn đến đây xin xách dép ăn tiền à? Thôi thì quẳng hai ba xu để hắn cút đi cho rảnh!
Bọn đứng phía kia lại chòng ghẹo thêm vào. Tora no Suke ngao ngán nhưng thay vì nổi giận anh chỉ thấy họ buồn cười. Anh nghĩ họ không phải là bọn đáng cho mình trả lời:
-Thế thì hôm nào xin các anh cho phép tôi trở lại vậy!
Anh chỉ nói có bao nhiêu đó rồi quay gót.
Đằng sau lưng anh, tiếng chửi bới vẫn vang lên không một chút dè dặt và như đuổi theo anh. Khi anh theo còn đường mòn để quay lại khu rừng chồi thì thấy lão nông hồi nãy vẫn đang vung tay cuốc. Tora no Suke cúi đầu chào rồi định bỏ đi luôn nhưng ông lão đã dừng tay và hỏi như thấy thái độ anh có gì lạ:
-Sao thế ông? ...Không phải là ông đợi cho đến khi thầy ấy về à?
-Có chứ ạ. Tôi vẫn định như thế.
-Thế thì ông đã bị mấy đứa hung hãn chúng nói gì rồi sao?
Ông lão hỏi mà làm như đã đoán biết mọi sự tình (an no jô):
-Bọn "cướp núi" (yamadachi) đó thật trị hết nỗi (te ni oenu). Không cãi cọ với chúng mà quay về là cách xử sự đúng nhất đấy ông ạ.
-Thế lão trượng cũng không lạ gì họ?
-Một phần thì ông lão bộc Yasuke canh nhà cho thầy ấy có đến kể tôi nghe. Với lại tôi cũng thường qua lại trong xóm nên khá quen mặt chúng. Bọn vô lại ấy càng ngày càng tăng thì càng gây rắc rối.
-Thưa lão trượng...
Tora no Suke định đi thẳng nhưng chợt quay đầu lại và lên tiếng. Anh nói tiếp:
-...thực ra thì tôi muốn đợi đến khi thầy ấy về nên nếu lão trượng biết chung quanh đây có nhà nào cho ở trọ, xin cụ vui lòng chỉ giúp. Dĩ nhiên tôi sẽ thanh toán các thứ chi phí và cứ dành cho tôi xó góc nào trong nhà cũng được.
-Như ông đã thấy, chung quanh đây hầu như không có một bóng nhà dân...
Lão nông nheo mắt nhìn ra bốn phía và nói tiếp:
-Nếu như ông chịu khó một chút thì nhà tôi đây tuy thiếu tiện nghi nhưng vẫn có thể mời ông đến tạm trú ít bữa. Chỉ có mỗi mình tôi với đứa cháu nội, chắc không thể chăm sóc ông được như ý. Với điều kiện sinh hoạt như vậy, không biết ông có nhận lời hay chăng?
-Chết nỗi! Tôi nào dám mong mỏi gì hơn thế đâu ạ. Tôi sẽ không để lão trượng phải bận tâm. Xin giúp tôi với.
Do đó, ngôi nhà của lão nông không dè đã trở thành nơi trú ngụ của Tora no suke.
Như đã nói tới lúc trước, đi hết một vùng đất hoang và tiến về phía Bắc khoảng chừng 2 tan (vài mươi thước), tới bên trong một khu rừng cây hạt dẻ là đến nhà lão nông. Nơi đó cũng không xa gì ngôi nhà của Kura no Suke nên khi thầy ấy có đi đâu về thì anh sẽ nhận ra ngay. Hơn nữa, lão nông và ông lão bộc trông chừng nhà Kura no Suke khi thầy ấy đi vắng hình như vẫn thường giao du qua lại nên có lẽ anh sẽ được cập nhật thông tin về chuyến đi của thầy ta. Vì vậy, đợi ở đây hay đợi ở căn nhà trống (rusutaku) của thầy nơi mọi người đang đợi thầy về nào có khác chi đâu. Nghĩ thế, Tora no Suke cảm thấy trút đi được nỗi lo và nhắm ngôi nhà của lão nông mà bước tới. Khi anh vừa qua khỏi con đường nằm giữa khu rừng cây hạt dẻ dẫn tới sân trước của ngôi nhà thì thấy nơi giặt giũ quần áo nằm ở bên tay phải có một người con gái đứng dậy và tiến ra. Khi hai người nhìn được mặt nhau, họ đều tỏ ra bỡ ngỡ. Cô chính là thiếu nữ mới đây Tora no Suke vừa hỏi đường đến nhà Kura no Suke. Tora no Suke chợt hiểu ra thiếu nữ là cô cháu nội mà lão nông vừa nói tới nên bèn mỉm cười với cô và cúi chào.
-Mình có duyên với nhau ghê, cô nhỉ?. Kể từ hôm nay, tôi xin phép cô được tạm trú trong ngôi nhà này. Thưa cô, tên tôi là Okada Tora no Suke.
Người con gái hơi hồng đôi má nhưng đã đáp trả anh bằng một giọng rõ ràng:
-Em hân hạnh được tiếp rước ông. Tên em là Nami.
Ba
-Ông khách ơi, cơm sáng đã sửa soạn xong rồi.
Sau khi được nghe gọi một lúc, Tora no Suke mới mở mắt ra ...Hình như anh dậy hơi trưa.Ánh nắng chói chang phản chiếu vào bên trong gian phòng làm anh lóa mắt. Khi vươn vai, anh thấy cái tê rần đọng trên châu thân của một người ngủ say quá lâu như vừa biến mất. Anh bèn khoan khoái ngồi dậy rồi đi ra bên ngoài rửa mặt.
-Ông đang ngủ ngon quá mà em lại đánh thức. Em thật có lỗi.
-Tôi ngủ ngon thật. Chắc là mấy hôm phải đi đường xa, bao nhiêu cái mệt mỏi nó dồn lại. Ô kìa, cây hạt dẻ này sai quả ghê!
-Đó là loại hạt dẻ chín nhanh (waseguri) đấy ông. Chẳng bao nữa nó sẽ chín nứt cả vỏ cho xem.
Cô gái múc nước từ ngoài sông đưa về đặt trong một cái chậu mặt hơi bằng (chôzudarai), ân cần chuẩn bị cho Tora no Suke rửa mặt, vừa kể cho anh nghe rằng vùng bên cạnh là nơi sản xuất một thứ hạt dẻ nổi tiếng....Có lẽ cô gái tuổi chỉ mới 17, 18, da thịt săn chắc, tuy người hơi nhỏ con một chút nhưng đôi ngươi biểu lộ vô vàn tình cảm, chúng đen tuyền và ánh lên như hai quả nho chín. Mỗi khi cười, cô lại để lộ hai lúm đồng tiền trên đôi má bầu bĩnh, làm cho cặp mắt mở to thêm. Theo lời kể nghe được vào tối hôm qua thì tên của lão nông là Kan.emon, từ xưa theo nghiệp nông ở quận Toshima nhưng năm rồi vừa lui về hưu trí và sống trong vùng này cùng với cô cháu gái. Tuy ông đã sống đời ẩn dật nhưng vì quen lao động nên không thể ăn không ngồi rồi. Ông mới trồng cây ăn quả và từ từ khai khẩn thêm đất hoang. Có lúc ông còn đùa rằng trước khi chết ông còn phải ráng làm cho xong một mẫu nữa (itchôbu).
-Có mỗi hai ông cháu hẩm hút bên nhau, cô không thấy buồn sao?
-Dạ buồn chứ ông! Cho nên có ông Odaka đến đây trọ, em mừng lắm đó.
Nami gật đầu và bày tỏ tình thật như thế.
-Cho đến ngày thầy Bessho về, dù là 3 tháng hay nửa năm, tôi vẫn xin phép được làm phiền ông cụ và cô.
-Thế thì vui quá nhỉ?
Cô gái mở to đôi mắt và nói tiếp: "....Nếu mấy ông rônin (võ sĩ vô chủ) khó thương đang đợi thầy ấy lại mò đến đây mà trong nhà chỉ có hai ông cháu, làm sao em không khỏi lo lắng, Tuy nhiên từ giờ đã có ông Okada, em thấy yên tâm.
-Như vậy cô xem tôi là lính canh cửa cho cô à?
-Đâu có! Đâu có! Em nào dám có ý đó. Em chỉ muốn nói là em vững lòng hơn thôi mà.
-Thế nhưng hai thứ đó có khác gì nhau đâu, hở cô.
Vừa cười vừa trao đổi mấy câu như vậy, cả hai bèn bước vào nhà.
Sau khi ăn xong bữa cơm sáng với canh rau mùa hè và cơm độn hạt kê, cô gái bèn sửa soạn để ra làm việc ngoài vùng đất hoang. Một mình Tora no Suke ngồi lại trong nhà nhưng vì không có việc gì làm nên anh bèn bước ra trước hiên và đưa mắt nhìn bâng quơ về phía cánh đồng. Rốt cuộc anh lại đứng lên và bắt đầu thử đi một vòng chung quanh ngôi nhà.
Hết căn nhà nhỏ chất đầy củi dùng để nấu cơm, anh đi qua cái kho chứa thóc và căn nhà đựng mấy thứ dụng cụ lặt vặt và sau đó bước ra ngoài khoanh vườn rau. Phía sau vườn rau có trồng mấy cây lê, cây thị và giàn nho vốn thấy có bàn tay người thường xuyên chăm bón. Mấy cây mơ, cây đào và cây hạnh đều xanh tốt, cành lá vươn ra khắp nơi. Nhìn trên mặt đất thì thấy cỏ dại đã được người coi vườn cất công nhổ sạch... Thật không thể nghĩ là những kẻ coi sóc khu vườn này chỉ có mỗi hai ông cháu. Đặc biệt là cách xếp đặt vị trí của nhà chính, nhà kho cũng như khu vườn đều rất đẹp mắt, đưa đến một cám giác bình yên, thoải mái khó lòng diễn tả...Món nào ra món ấy, chỗ nào ra chỗ đó.. Cách trồng cây ăn quả thành từng cụm, cách xẻ luống trong vườn rau...đều không có gì quá đáng. Nó làm khách cảm thấy lòng mình được thư giản đồng thời đã biểu hiện được tính nhất quán trong lối suy nghĩ của chủ nhân....Nhà nông xem thế mà đáng nễ thật! Thật vậy, quang cảnh đó đã gieo vào đầu Tora no Suke một cảm giác "đáng nễ".
Sau đó, vừa đi vừa suy nghĩ, anh đã qua khỏi nơi đó và tiến về một túp nhà nhỏ nơi chủ nhân cất đủ thứ dụng cụ làm việc. Anh mới lấy từ đó cái cuốc và nón mê đan bằng tre đã cũ kỹ rồi vén ống quần lên và buộc giây quanh tay áo cho gọn gàng, xong mới đội chiếc nón và bước về phía cánh đồng hoang...Đã thấy ông lão Kan.emon đang canh tác trên miếng đất mà anh đã thấy bữa hôm qua. Cô cháu Nami thì nhặt những chùm cỏ hoang từ vạt đất ông vừa xới lên để đem đi vứt. Dưới những tia nắng của một mặt trời hãy còn chói chang, hai ông cháu đều đổ mồ hôi như tắm.
-Ô kìa, ông ăn mặc như thế để làm chi vậy?
Lão nông nhìn trang phục khác ngày thường của Tora no Suke và đặt câu hỏi.
-Thưa tôi muốn ra đây để phụ cụ một tay đấy ạ!
-Nếu ông có lòng tốt như vậy thì quí hóa quá.
Ông lão bèn mỉm cười nhưng lại nói tiếp:
-...Tuy vậy, công việc đồng áng của bọn nhà nông chúng tôi không đơn giản như ông tưởng đâu. Nếu chỉ muốn làm cho vui thôi thì nên ngừng ngay từ bây giờ.
-Không, tôi không muốn làm cho vui đâu cụ ạ! Ngồi không thân thể mụ ra nên tôi đang muốn làm việc gì phải cần đến sức lực cho đổ mồ hôi. Tôi sẽ cố để không làm gì phiền đến cụ đâu. Cụ cho phép tôi tiếp tay một chút nhé!
-Nếu thế thì ông cứ coi theo đây mà làm. Nhưng có được ba hôm không đấy?
-Coi kìa, ông nội sao kỳ quá!
Cô gái đưa mắt nhìn ông mình như ngăn không muốn cho ông nói tiếp. ...Giữa khi đó thì Tora no Suke đã vận sức vào tay, vung lưỡi cuốc bổ xuống làm rạp đám cỏ dại trên mảnh đất hoang.
Bốn
Lão nông có lần nói không biết anh có chịu nỗi ba hôm không?
Thì đến ngày thứ ba, toàn thân Tora no Suke đã ê ẩm, xương cốt anh đau rần, tưởng như không còn nhúc nhích nỗi. Đó là thân thể của một người đã từng tập luyện vũ nghệ từ bé đấy chứ! Mới nhìn, anh nghĩ đào đất rồi xới nó lên đâu có nặng nhọc gì cho cam. Thế nhưng, khi bắt tay vào việc, anh kinh ngạc khi thấy điều lão nông nói là chính xác. Vả lại, hầu như lưỡi cuốc không chịu nghe lời mình. Mặt đất nơi rễ cỏ cắm sâu đã đánh bật trở lại một cách thản nhiên cái lưỡi cuốc mà Tora no Suke đã dồn hết sức bình sinh vào đó, như thể nó không muốn tiếp thu sức vóc trai tráng của anh. Còn như ông lão Kan.emon thì tuy thân thể già nua nhưng tay cuốc vẫn hết sức nhẹ nhàng.
Buổi sáng ngày thứ ba, lão nông vừa cười vừa bảo anh:
-Người ông đau lắm, phải không? Ông có giấu giếm tôi cũng thấy mà....Lao động như chúng tôi là việc hơi khó cho ông đấy. Thôi đừng kiên trì chi nữa, làm đến đây đã đủ rồi.
-Cụ cho phép tôi cố gắng thêm tí nữa đi.
Thế rồi Tora lại bậm môi, cắn răng, lên đường ra đồng.
Hôm đó, anh thật khổ. Anh bao lần hối hận đã không nghe lời khuyên ngăn của ông lão mà vác cuốc ra đây. Thế nhưng anh vẫn cố gắng, lần này không phải vì tự ái cá nhân nhưng là cuộc chiến đấu thực sự của anh đối với đất đai. Một là anh thất bại, hai là anh khống chế được nó. Anh quyết tâm mình sẽ không rời lưỡi cuốc tận đến khi ngã xuống....Lúc ấy, trời đã quá ngọ.
-Này ông Okada, hãy xem kìa!
Lão nông dừng tay cuốc và bảo anh:
-Bọn "cướp núi" đang nghịch nước đấy.
-Thế cơ à?
Tuy không là một cảnh tượng đúng như vậy nhưng Tora no Suke cũng ngước mắt lên xem thử.
Bên bãi sông Meguro, cách nơi đó chừng hai trăm thước (nichô), những gã rônin (võ sĩ vô chủ) tạm trú tại ngôi nhà của Besshô lúc ông đi vắng, đang trần truồng khoe tấm thân lực lưỡng của chúng, khi thì vui đùa giữa dòng nước, khi thì lăn kềnh trên sỏi cát hay chơi trò đấu vật (Sumô) với nhau. Chúng chẳng thèm để ý đến ai, cứ to mồm gọi nhau ơi ới.
Ông lão lẩm bẩm như đang nói đủ mình nghe:
-Đáng tiếc cho mấy tay này thật...Trai tráng mình mẩy lực lưỡng như thế mà chỉ lo múa mấy thanh kiếm gỗ chẳng được việc gì hoặc ra sông nghịch nước rồi ăn no ngủ khỏe. Chẳng biết mấy thanh niên đó suy nghĩ thế nào về cuộc thế xoay vần trước mắt nhỉ?
-Như vậy, thưa cụ, luyện tập vũ nghệ không phải là chuyện đáng đeo đuổi hay sao ạ?
-Nếu ông nói thế thì già này sẽ không biết cách trả lời. Có lẽ vì tôi là con nhà nông nên đã xem lối suy nghĩ như thế là lẽ đương nhiên.
Thế rồi lại bắt đầu với công việc, lão nông vừa làm vừa nói:
-Thiên hạ của ngài Tokugawa giờ đây đã vững vàng như bàn thạch. Trừ những vũ sĩ có chủ và đang tùng sự, đã đến lúc các rônin vô chủ phải biết vứt bỏ đao kiếm. Trong xã hội ngày nay, một anh nhà nông còn đáng quí hơn là tay kiếm sĩ tài giỏi sức địch trăm người.
-Như thế thì việc học binh pháp đã hết thời rồi sao hở cụ?
-Ông hiểu lời tôi nói theo cách đó sao?
Tora no Suke nhìn lão nông. Thế nhưng vẫn với những động tác nhịp nhàng, ông vẫn tiếp tục đưa lưỡi cuốc xuống vỡ đất như đang làm một chuyện gì thích thú. Hình dáng ấy cho thấy ông lão đang gắn con người mình một cách bền chặt với đất đai. Đó là một sự thực mà trong đầu óc của một người trẻ như Tora no Suke, anh chưa từng có một lần muốn tìm hiểu nhưng nay anh bỗng cảm thấy nó đã phát ra như những tia sáng của chân lý từ thân thể ông lão.
-Ô kìa!
Nami nãy giờ đang bận vứt bỏ đám cỏ dại bất chợt ngẩng đầu và lên tiếng:
-Bọn họ sắp đi tới chỗ chúng mình đây nè!
Quay đầu lại nhìn thì bọn rônin mới tắm xong, vừa cười nói và to tiếng chửi rủa lung tung, đang xáp lại gần.
-Ông nội ơi, chắc họ sẽ giở trò phá phách thô bạo như mọi lần, ông nhỉ?
-Mình đừng đụng đến họ là xong. Cứ để mặc kệ thì rắn hổ mang cũng không cắn người.Coi như chúng nó không có!
-Ê chào...
Rốt cuộc thì cả lũ đã đến nơi, cao giọng chào hỏi, không cần biết trước mặt mình là ai:
-Coi bộ nhà nông chịu làm việc kiếm ăn quá ta?
-Chờ chút! Chờ chút! Hình như có cái mặt quen quen. Ông già kia, có phải tên này là con trai của lão không đấy?
-Hay là chồng của cô con gái?
-Ê, tên đàn ông đằng kia!
Đại hán hôm trước tự xưng tên là Kamiya Shôjurô, tức kẻ đã tiến ra và xách mé trả lời Tora no Suke, vừa hất cái cằm bạnh của hắn ra đằng trước, vừa quát tháo:
-Mắt mi có mù không mà đứng trước một samurai như ta lại không biết phép tắc tối thiểu là phải cởi nón đang đội (kaburimono)? Giở nón ra chào các ông mi đi?
-Cái thằng này không biết cởi nón? Đúng là dân nhà quê. Mi có cởi nón hay không?
Cô con gái nhìn Tora no Suke ra chiều ái ngại nhưng anh chỉ lặng lẽ dừng tay cuốc và cởi chiếc nón mê. Shôjuurô cũng không dè người đứng trước mặt lại là anh nên nói:
-Mi đấy à? Cái thằng bữa trước!
-Thưa đúng. Hôm trước, tôi có xin lỗi đã vô phép.
Tora no Suke mỉm cười và nói tiếp:
-Bị anh từ chối không cho vào nhà đợi thầy, tôi không biết cách nào nên phải làm phiền đến trọ nhà ông cụ đây. Tôi thấy quí anh bơi lội cừ quá!
Bọn rônin không biết nói gì nữa, bèn im hơi. ...Thế rồi khi một đứa trong bọn định nói điều gì đấy thì Tora no Suke đã đội nón lên như cũ, lặng lẽ cầm lấy cuốc và bắt đầu vỡ đất trở lại.
Năm
Trong tia nắng và trong hơi gió, âm sắc của mùa thu càng ngày càng hiện rõ. Yasuke, người lão bộc giữ ngôi nhà trống (rusutaku) của thầy Besshô lại sang đây trò chuyện nhưng ông cho biết Kura no suke vẫn biệt vô âm tín. Khả năng thầy ấy giờ đây đang loanh quanh đâu đó trên mấy tỉnh miền Bắc có thể chỉ là một thông tin đến từ trí tưởng tượng của ông lão Yasuke.Tuy nhiên đối với Tora no Suke, anh vừa nhận ra rằng tình cảm trong đáy lòng mình không biết tự bao giờ lần hồi đã có gì đổi khác. Tuy mục đích đến gặp Kura no Suke để học hỏi những điều bí ẩn và uyên áo trong kiếm thuật thì vẫn y nguyên, thế nhưng trước cả điều đó và còn sâu hơn một bậc, anh nghĩ có lẽ lão nông Kan.emon này mới là người có thể dạy cho mình được nhiều điều. Điều gì thì anh chưa thể bày tỏ một cách cụ thể nhưng trong thái độ trầm tĩnh, cung cách đời thường và những đề tài nói chuyện không có gì cao siêu của lão nông, Tora no Suke thấy như có một liên hệ sâu sắc với lẽ đạo mà anh đang đi tìm. Lúc còn ở quê nhà, ân sư Saitôsai vẫn thường nhắn nhủ anh bằng câu thế này: "Phàm kẻ đi học đạo đều có thể tìm thấy người thầy của mình ở bất cứ nơi nào trong thiên địa. Dù cành cây hay ngọn cỏ, không có một sự tồn tại nào là không có ích cho ta. Ta nghe rằng người xưa có khi ngộ đạo nhờ nhìn thấy vầng trăng in bóng trên mặt nước. Nếu khi đi tìm lẽ đạo, chúng ta không có được tấm lòng khiêm cung và chính trực thì dù tu luyện cả trăm năm vẫn không thể thành tựu." Tora no Suke không bao giờ quên lời nói ấy. Sự chân thực mà thầy mình nhắc đến ngày xưa, giờ đây anh lại nhận ra nơi lão nông này. Anh cảm thấy là trước khi nhận được sự dạy dỗ của Kura no Suke, việc anh gặp được lão nông quả là một điều hạnh phúc cho mình.
Đêm ấy trăng mới 13. Nghĩ rằng trăng bên bờ sông phải là rất đẹp nên đây là lần đầu tiên Tora no Suke – với sự chấp thuận của lão nông - đã cùng Nami bước ra khỏi nhà. Trên cánh đồng lau mà những búp hoa lau đã nở bung ra trọn vẹn, sương đêm rơi xuống thành những hạt lấp lánh giống như ngọc xâu thành chuỗi. Có tiếng côn trùng kêu ran suốt hai bên con đường mòn.
-Quê của ông Okada cách đây có xa không?
-Quê tôi là Ômi. Một thôn làng tên là Gamao trong xứ Ômi.
Nói xong câu đó, bất chợt Tora no Suke chợt nhận ra rằng tuy đã sống với nhau trên ba tuần dưới một mái nhà rồi, anh vẫn chưa cho nàng biết về quê hương xứ sở của mình và lấy làm ngạc nhiên về điều đó.Đến đâu cũng vậy, hoặc trước tiên bị người ta hỏi hoặc từ phía mình phải tự nói ra, thế nhưng ở nhà lão nông Kan.emon, đặc biệt là việc đó chưa hề thấy. Tora no Suke thầm nhủ: "Biết đâu đó chẳng là nguyên tắc sống của ông già! Việc ông ta không để ý đến những chuyện như thế chứng tỏ ông là người có tấm lòng quảng đại".
-Thân mẫu của ông Okada vẫn còn khỏe chứ ạ?
Rồi như muốn gỡ ra những mối liên hệ gia đình của anh vốn như một cuộn chỉ rối, cô gái bắt đầu đặt hết câu hỏi này tới câu hỏi nọ. Bao nhiêu điều cô muốn hỏi từ trước đến nay như đã đến cùng một lượt trên môi.
Hai người bèn đi ra ngoài bãi. Tora no Suke ngồi xuống cạnh Nami trên mặt sỏi mát lạnh của bờ sông, kể cho nàng nghe về người cha đã quá cố, về người mẹ tuy hãy còn mạnh khỏe nhưng cứ phải phiền muộn âu lo lắng vì con, về người anh hết sức hiếu đễ, luôn luôn nghĩ đến đứa em trai. Cô hỏi tới đâu là anh trả lời tới đấy.....Không biết có phải vì cái mời mọc của bóng đêm hay là cái ỡm ờ của ánh trăng khuya hoặc chỉ vì đây là lần đầu tiên trong đời anh được ngồi nói chuyện riêng tư với một thiếu nữ mà Tora no Suke cảm thấy một cảm xúc ấm áp đang dậy lên từ đáy lòng mình. Tuy hãy còn trẻ nhưng đến cái tuổi 25 như bây giờ, anh chỉ chú tâm rèn luyện võ thuật và không biết gì khác cho nên chưa từng bị dao động vì sự hiện diện của bất cứ người khác giống nào. Thế mà hôm nay anh cảm thấy có một dòng máu tươi mới đang trào dậy trong tim, nhất là điều đó đã xảy ra trong một sát-na cực kỳ ngắn ngủi. Giữa lúc anh còn chưa ý thức rõ ràng về cái xúc cảm tươi mới đã đến với mình lần đầu tiên trong đời ấy thì đầu óc anh lại thấy hiện ra vô số hình ảnh của lão nông Kan.emon. Ông ta đã không chút ngại ngùng khi chấp thuận cho anh được đưa cô cháu gái ra ngoài chơi thì không biết ông có nghĩ gì không? Không được! Tora no Suke cảm thấy như vừa bị dội nước lạnh. Anh bóp chặt bàn tay và đứng lên.
Cảm tưởng như bị dội nước anh đang cảm thấy có thể đến từ một lý do hết sức đặc biệt khác cũng không chừng. Đó là vừa khi Tora no Suke vừa nhấc người đứng dậy thì cùng một lúc, thoạt nhiên, có 4, 5 cái bóng đen hiện ra và xáp đến trước mặt anh và cô gái. Không cần phải kiểm tra cho cho mệt, đó là Kamiya Shôjurô và đồng bọn tức nhóm 5 rônin. Tora no Suke bèn đẩy cô gái ra sau lưng để che chở cho cô.
Năm rônin quây thành nửa vòng tròn trước mặt hai người.
-Hừm...!
Kamiya Shôjuurô nhe hai hàng răng trắng nói:
-Đưa nhau ra chốn bờ bụi như thế này thì ngoài việc tỏ ra hèn nhát không dám đọ sức với bọn ta, rõ ràng mi còn là một đứa giỏi nghề lừa đảo đàn bà con gái, không còn chút tiết tháo nào của người vũ sĩ.
-Thằng này đâu có phải samurai. Người ngợm, mặt mày trắng xanh kia kìa! Ngữ này chỉ là thứ chỉ biết đi loanh quanh để dụ dỗ hay bắt cóc con gái nhà lương thiện.
Một kẻ bèn nhổ phẹt một bãi nước bọt xuống mặt đất:
-Ít nhất nó phải là một thứ vô lại chỉ biết sống lang bang.
-Ê, sao không sủa lên đi mầy? Trả lời chúng tao chớ!
Tora no Suke một mực giữ im lặng. Tuy là giữ im lặng nhưng anh không còn ghìm nỗi cơn giận đang sục sôi. Tình cảm tự trách mình đã mãnh liệt đến trong anh trước khi bọn này xuất hiện như đang muốn tìm một cánh cửa để thoát ra ngoài. Nhìn thấy bên phía tay mặt của mình có một kẻ đang nắm một cành liễu khá to như vũ khí nên vừa khi nghe bọn kia đòi "Trả lời chúng tao chớ!" thì anh đã đoạt lấy cây gậy bằng liễu ấy từ tay của đối tượng mình đã nhắm sẵn và đập ngay một phát trúng giữa mặt hắn. Không chỉ có kẻ ăn đòn - một chuyện dĩ nhiên - mà cả 5 tên rônin đều la hoảng và nới rộng vòng bán nguyệt chúng đang bao vây hai người.
-Thôi thôi!. Không có gì mi phải hung hăng như thế.
Thấy cả bọn 5 tên đã đồng loạt thụt lùi, Tora no Suke mỉm cười và dừng tay:
-Ở đây chật hẹp không đủ chỗ để giao đấu cho ra trò. Vả lại làm cho một cô gái yếu ớt kinh sợ thì không nên. Để tôi đưa cô ta về nhà rồi sẽ chọn một chỗ nào phù hợp hơn để đánh nhau cho thỏa thích.
-Ai cho phép mi làm chuyện đó. Định bỏ trốn hay sao?
Trên mặt của kẻ vừa thốt ra câu đó đã hai lần vang lên tiếng đập của cây gậy bằng liễu. Khác với lần trước, coi bộ kỳ này miếng đòn có vẻ khốc liệt. Kẻ bị đánh người quằn quại, thốt ra một tiếng kêu ằng ặc như bị siết cổ, phải nghiêng người về một bên rồi đổ ập xuống đất. Nhìn cảnh đó, 4 rônin còn lại đồng loạt tách ra hai bên và tuốt kiếm. Tora no Suke bèn nắm cây gậy theo thế thanh nhãn (seigan) [30] và kêu lên:
-Này cô Nami! Xin cô quay về nhà cho! Nếu cô còn ở lại, tôi sẽ khó xoay xở. Cô không cần phải lo lắng cho tôi. Mau về trước đi cô.
-Ông Okada...
Cô gái có vẻ muốn nói lên điều gì đó nhưng coi bộ cô đã hiểu được ý của Tora no Suke nên đã nhanh nhẹn chạy băng qua cánh đồng cỏ và mất dạng.
Sáu
Bọn rônin không kịp động đậy. Chúng nhìn cô gái vùng chạy và bây giờ mới nhận ra là phải tấn công ngay lúc cô còn ở đó. Vì vậy, một trên trong bọn dợm đuổi theo cô. Thế nhưng thế tấn thanh nhãn với cây gậy bằng cành liễu nằm trên tay Tora no Suke đã làm tê liệt toàn thân đến độ chúng không sao cử động được. Tora no Suke cười nhẹ và bảo:
-Ông anh kia! Có phải tên anh là Kamiya Shôjuurô không nào?
Anh lặng lẽ ném về người đối diện một cái nhìn rồi tiếp lời:
-Tôi sẽ thử xem anh có đủ tư cách để trở thành học trò của thầy Besshô hay không? Trong tay tôi chỉ có mỗi cành liễu này, nếu có đánh ai cũng không thể gây thương tích trí mạng nên anh hãy an tâm đến đây mà chém tôi đi.
Vùng sỏi đá trên bờ sông ở dưới chân Shôjuurô đã phát ra những tiếng rào rạo nhưng cả năm lưỡi kiếm trần ánh lên dưới trăng của 5 rônin vẫn chưa động đậy.
-Shôjurô! Chẳng lẽ anh hèn đến thế sao?
Nghe Tora no Suke gọi tên mình, từ miệng Kamiya Shôjuurô phát ra một tiếng thét giận dữ và những tiếng kêu để lên gân (yagoe). Cùng với tiếng sỏi đá bị bàn chân xéo lên, chúng đã phá tan cái tịch mịch của màn đêm. Mấy lưỡi kiếm sáng lóa vung lên làm thành những cái bóng trắng bạc dọc theo bờ sông đầy sát khí và mũi kiếm của họ như đang phóng lên trời những tia điện quang.
Tuy nhiên, chuyện thắng phụ đã xảy ra trong chớp mắt. Ba rônin bị trúng đòn ngay giữa mặt, mắt hoa lên và nằm gục trên bãi sông. Chỉ còn Kamiya Shôjuurô và một tên đồng bọn, cả hai vắt giò lên cổ và bỏ chạy như bay như biến. Tora no Suke sau khi nhìn theo bóng chúng đã quay lại bên cạnh một tên bị trúng đòn đang nằm rên ư ử. Anh tới gần và ném cây gậy bằng cành liễu kia lên người hắn, vừa cười vừa nói:
-Này! Tôi trả cho anh đó. Tôi rất mừng vì anh đã cho tôi mượn một vũ khí không giết được người nên chẳng có ai bị thương tật. Anh hãy về và đừng quên nói giùm với Shôjuurô là chuyện đọ sức của hắn và tôi vẫn chưa ngả ngủ, thế nào tôi cũng còn tìm đến thăm hắn một bận nữa.
Địch thủ nín hơi, nằm không động đậy. Còn Tora no Suke thì làm như không có chuyện chi, bước lên khỏi bãi sông. Vừa lúc ấy thì từ bên trong khu rừng tùng có tiếng nói của Nami gọi "Ông Okada!" và bóng nàng chạy ra đón anh. Tora no Suke bèn dừng bước và nhìn chăm chú vào mắt Nami. Anh thấy từ tia nhìn của cô có một cái gì mãnh liệt mà cô đang chực bày tỏ với anh.
-Đừng cho ông nội biết nghe!
-...Vâng ạ.
-Thôi, mình về đi nhé! Trời trở lạnh rồi đó.
Nami lặng lẽ gục đầu rồi ngả người mình về phía thân hình của Tora no Suke. Anh mới nhận thấy là trên mái tóc đen tuyền của nàng có lấm tấm những hạt sương đêm lấp lánh.
Tảng sáng hôm sau, giọng sang sảng của ai đang nói chuyện đã làm Tora no Suke tỉnh giấc. Thì ra đó là tiếng của ông lão bộc Yasuke, người giữ nhà cho Besshô tiên sinh trong khi thầy ấy đi vắng. Biết thế anh vội vàng chỗi dậy, thay áo xống và bước ra. Anh nghĩ không chừng hôm nay ông đến đây vì có tin tức về thầy Kura no Suke. Sau khi rửa mặt qua loa và quay trở lại, anh chỉ thấy mỗi lão nông Kan.emon đang ngồi nhấp trà một mình bên hiên nhà.
-Chào cụ. Thưa cụ, có phải là ông Yasuke vừa ghé qua đây không ạ?
-Ông ấy vừa về xong.
Lão nông cười hinh hích trong cổ họng như đang có gì thích thú:
-....Tôi nghe ông ta kể một chuyện buồn cười lắm. Số là mấy tên rônin đang tạm trú ở ngôi nhà trống để chờ thầy về, tối hôm qua đã cuỗm hết tiền bạc ở đó và tẩu thoát rồi.
-Thưa gì ạ, cuỗm tiền cơ à?
Tora no Suke đặt câu hỏi. Đôi mày anh nhíu lại.
-Trong lúc thầy đi vắng, người muốn đến đó tu nghiệp có khi gặp cảnh khó khăn về tiền bạc cho nên thầy Besshô đã đặt một hộp tiền Thông Bảo [31] (Tsuuhôsen) ngộ nhỡ ai cần đều có thể tự do đến lấy để chi dụng. Cho đến nay chẳng có người nào đụng tới một chinh, nhưng bọn "cướp núi" kia đã khoắng hết rồi trốn đi mất.
-Thật là tồi tệ hết nước!
-Ôi chao, mấy chuyện như vậy lúc này thường xảy ra lắm.
Lão nông đặt bát trà xuống, đôi mắt mơ màng dõi nhìn về phía khu rừng cây hạt dẻ và nói:
-Trong số những vị con nhà võ tìm đến với Besshô tiên sinh, tôi không biết mấy ai thực tâm muốn tinh tiến trong việc trau giồi vũ nghệ?. Phần lớn hình như chỉ mong nhận truyền thư (densho) [32] từ thầy để ra đời để mưu cầu sự vinh hiển chốn quan trường hay kiếm kế sinh nhai nơi các võ đường. Những người như thế thật ra không hiếm.
-Có phải đó là lời của chính thầy ấy không ạ?
-Nhà nông cũng có con mắt nhận xét của nhà nông chứ ông!
Lão nông lặng lẽ đưa một bàn tay lên xoa nắn bắp đùi và nói tiếp:
-...Này ông Okada! Chẳng hạn trường hợp của ông. Tôi xin phép hỏi thực ông một câu: Vì cớ gì ông lại đến vùng này để tìm thầy Besshô cho được vậy?
-Dĩ nhiên là để thầy ấy dạy cho tôi ý nghĩa uyên áo của lẽ đạo và cũng để được thầy truyền cho những bí quyết của kiếm thuật.
-Thế thì quả là khó hiểu...
Lão nông đưa mắt nhìn lên mây trời và nói:
-Nói về việc nhà nông của chúng tôi thì dù sao cũng là một cái nghề truyền cho nhau từ hàng trăm năm nay. Dưới con mắt của người đứng ngoài lề thì nó được xem như đã thành hình, ra đâu vào đấy cả. Thế nhưng công việc nhà nông này hãy còn có một vấn đề cốt lõi, ông ạ. Từ việc vỡ đất cho đến việc ươm giống, nuôi cây, đều có những bí quyết thế này thế nọ nhưng không thể đem dạy cho ai. Bởi vì cùng một lối cày bừa, cùng một lối gieo hạt, cùng lao động trầy da tróc vẩy như nhau, nhưng kết quả mùa màng giữa người hiểu và người không hiểu cái cốt lõi của nghề nông thì hoàn toàn khác.....Tại sao như vậy? ...Chuyện đó không thể nói ra bằng lời, không thể dạy và cũng không thể học được đâu ông ạ! Tất cả mọi người đều phải đổ mồ hôi sôi nước mắt để hiểu được nó bằng kinh nghiệm bản thân chứ không có cách nào khác.
Ngừng một giây, lão nông lại nói tiếp:
-Như ông Okada là một người trẻ trung, sức vóc trội hơn tôi gấp mấy lần, nhưng khi cầm cuốc lên để xới đất thành luồng, thì – xin được vô phép mà nói – ông chỉ làm chưa bằng phân nửa cái bộ xương già này. Xin ông ra ngoài đó mà xem! Chỗ ông vừa vỡ đất xong, hai bên mé ruộng cỏ dại đã bắt đầu mọc ra trở lại. Cho dù ông đã dồn hết tâm hồn và thể xác vào trong nhát cuốc nhưng cái sức lực ấy đã không cắt tuyệt được rễ cỏ.Tại sao có chuyện như vậy và cái khác nhau nằm ở chỗ nào, nói ra bằng lời thì có vẻ dễ dàng nhưng người nhà nông chỉ hiểu nó bằng chính mồ hôi nước mắt của họ.
- ........................
-Hôm trước ông Okada có trách tôi về một câu nói và hỏi rằng chẳng lẽ binh pháp là vật vô dụng hay sao....
Lão nông ngừng lại một chốc rồi tiếp lời:
-....Đúng như lời ông nói. Nếu có một anh nông dân muốn nhờ người khác dạy cho mình cái thuật canh tác thì anh ta không phải là một nhà nông đích thực. Ai muốn đạt được cốt lõi của bất cứ một đạo lý nào mà cứ mong rằng người khác sẽ chỉ dạy cho mình thì tôi nghĩ là anh ta sẽ không bao giờ hiểu được lẽ đạo. Nhìn việc bọn rônin đoạt thùng tiền rồi đào tẩu ắt biết. Đó là một ví dụ không có gì rõ rệt hơn.
Tora no Suke cảm thấy có gì nóng như lửa chạy suốt sống lưng. Không phải ngôn từ hay hình dáng nhưng là giọng nói ôn tồn của lão nông đã thấm sâu vào lòng người nghe, làm cho anh có cảm giác như mình vừa choàng tỉnh sau một cơn mơ.
-Phải rồi, ông ấy thôi. Người này chính là Besshô Kura no Suke chứ ai vào đây!
Khi chợt nghĩ ra điều đó, Tora no Suke bèn phóng ra ngoài sân, đưa hai bàn tay đặt trên mặt đất:
-Thưa tiên sinh...!
Lão nông không nói gì, chỉ đưa mắt nhìn xuống .
Tất cả giây thần kinh trong người Tora no Suke như ngưng tụ về một điểm, thế rồi anh ngẩng đầu nhìn lên. Trong một đỗi khá lâu, lão nông chỉ lặng im và nhìn thẳng vào mắt Tora no Suke. Mãi về sau từ trên môi ông mới thoáng thấy một nụ cười.
-Kura no Suke đang vắng nhà kia mà!
Vẫn quì, Tora no Suke lết hai đầu gối tới gần ông hơn:
-Thưa tiên sinh...
-Không đâu. Có lẽ thầy ấy không bao giờ quay lại đây một lần thứ hai. Thế là anh vẫn muốn nán lại đây để đợi ông ấy ư, Tora no Suke? [33]
-Con có thể trở thành nông dân không ạ?
Lòng mừng khấp khởi, Tora no Suke nói mà người cứ run lên. Lão nông cũng đưa đôi mắt chan chưa tình thương mến, nhìn xuống anh một cách ấm áp. Bằng một giọng từ tốn, ông khẽ bảo:
-Đạo chỉ có một thôi...Dù là thanh kiếm hay lưỡi cuốc, người cầm tuy có khác nhưng Đạo chỉ là một. Từ rày về sau, ta không có gì để dạy anh nữa. Nghề nông cực lắm đó nghe!
-Vâng, tiên sinh...
Rưng rưng giọt lệ, Tora no Suke ngước mặt nhìn ông lão và không hề chớp mắt. Anh đã có được một người thầy, một người thầy chân chính và đáng ngưỡng mộ. Như thế, con đường anh đi đã được vạch rõ. Cho đến hôm nay, mỗi phút mỗi giây, cuộc đời anh như bị khép kín trong cái vỏ bọc có tên là "binh pháp" nhưng hôm nay, anh cảm thấy mình đã thoát ra khỏi nó một cách nhẹ nhàng (katsuzen). Đạo chỉ có một nhưng vốn luân chuyển khắp bốn phương tám hướng cho đến vô cùng. Nó đã dàn trải rộng rãi trước đôi mắt cũng như trong tâm khảm của anh. Anh đã có xác tín mình chính là một góc, một bộ phận của cái Đạo to lớn đó.
-Ông nội ơi! Ông Okada ơi! [34]
Nami từ bên trong vừa mới bước ra và gọi hai người như vậy.
-...Cơm nước đã sẵn sàng rồi đó nhen!
Dịch ngày 03/07/2022
[28] - Bốn năm khu vực bao quanh đất kinh kỳ (Kyôto).
[29] - Nếu là đơn vị đo chiều dài thì khoảng nửa cây số.
[30] - Thanh nhãn: thế đứng tấn không cao không thấp của kiếm sĩ với đầu mũi kiếm chĩa vào ngang tầm mắt của địch. Còn gọi là Chính nhãn.
[31] - Ám chỉ loại hóa tệ thông dụng, thường là tiền đồng.
[32] - Vừa có nghĩa là bí kíp vũ thuật vừa có nghĩa là giấy chứng nhận có trình độ.
[33] - Như vậy, có thể xem "ngồi nhà vắng chủ" (rusuya) kia là một tiền trạm để ông thầy có thể dò xét trước nhân cách, căn cơ của đám học trò muốn đến nhập môn.
[34] - Dịch như thế này có thể bị gây ấn tượng là Nami vẫn giữ lối xưng hô khách sáo với anh nhưng cô chưa thể nào đột ngột đổi lối xưng hô tôn kính là sama vẫn thấy có ở đoạn này trong nguyên tác.
