Tại sao Trump có thể không thực hiện được đòn 'Nixon đảo ngược'
Những người trong cuộc ám chỉ rằng Nhà Trắng có một kế hoạch đầy tham vọng nhằm chia rẽ Moscow và Bắc Kinh.
___________________
Lyle J. Goldstein _ 08 tháng 04 năm 2025
Chính sách ngoại giao không chính thống của Tổng thống Donald Trump đã gióng lên hồi chuông cảnh báo trên toàn thế giới, đặc biệt là ở Washington, DC. Trong khi phần lớn giới tinh hoa trong chính quyền đang kinh hoàng trước viễn cảnh nước Mỹ được cho là sẽ định hướng lại về phía Nga , những người trong chính quyền đã bóng gió về một kế hoạch đầy tham vọng nhằm gây chia rẽ giữa Moscow và Bắc Kinh.
Họ đã nêu ra khả năng một cuộc điều động được gọi là "Đảo ngược Nixon" nhằm thúc đẩy sự cân bằng quyền lực toàn cầu có lợi hơn cho Hoa Kỳ. Nhưng liệu nó có hiệu quả không?
Tổng thống Richard Nixon đã đến thăm Trung Quốc vào năm 1972, chấm dứt tình trạng đóng băng kéo dài 25 năm giữa Washington và Bắc Kinh. Bàn tiệc đã được chuẩn bị cho hoạt động ngoại giao của ông nhiều năm trước đó với các cuộc giao tranh đẫm máu dọc biên giới Trung Quốc-Xô Viết vào năm 1969. Sự rạn nứt này giữa những người khổng lồ cộng sản Á-Âu thực sự đã mở ra một cánh cửa cho Nixon.
Động thái quyết định của Nixon trên bàn cờ toàn cầu đã chứng minh là một đòn địa chính trị to lớn đối với Liên Xô. Bây giờ, Điện Kremlin phải đối phó với các khối quân sự hùng mạnh ở cả biên giới phía tây và phía đông. Và, như đã trở nên rõ ràng vào những năm 1980, sự kết hợp giữa sức mạnh công nghệ của Hoa Kỳ và nguồn nhân lực khổng lồ cùng sự khao khát hiện đại hóa của Trung Quốc sẽ chứng minh là không ít điều đáng lo ngại đối với Liên Xô, vốn đã quá căng thẳng.
Tất nhiên, thế giới ngày nay đã rất khác, nhưng liệu nỗ lực xích lại gần Điện Kremlin của Trump có thể mang lại sự chuyển mình đáng kinh ngạc tương tự trong chính trị thế giới hay không?
Thật không may, kết quả như vậy là không thể. Ngoài sự đối đầu gay gắt trong quan hệ Mỹ-Nga, còn có một yếu tố quan trọng khác đang diễn ra: sự đoàn kết sâu rộng đặc trưng cho mối quan hệ Trung-Nga.
Một số chuyên gia phương Tây đã mô tả mối quan hệ ràng buộc Bắc Kinh và Moscow chỉ là một "cuộc hôn nhân vì tiện lợi", cho rằng một sự rạn nứt giả định - tương tự như những gì đã xảy ra vào những năm 1960 - vẫn có thể hình dung được. Không phải là mối quan hệ này không có căng thẳng, dù là về các vấn đề môi trường, chẳng hạn như việc khai thác gỗ tham lam ở Siberia cho thị trường Trung Quốc, hay những câu hỏi dai dẳng về chính sách đối ngoại như cách đối phó với Ấn Độ hay Việt Nam. Xét cho cùng, Bắc Kinh không hài lòng khi Moscow bán vô số vũ khí cho các đối thủ trong khu vực của Trung Quốc.
Hơn nữa, không bên nào muốn thảo luận về lịch sử đau thương của cuộc xung đột Trung-Xô. Nhiều người đã chỉ ra rằng có sự bất cân xứng quyền lực rõ ràng giữa hai nước đã tạo ra một số bất ổn.
Tuy nhiên, bức tranh toàn cảnh là mối quan hệ song phương hài hòa. - Thương mại Trung Quốc-Nga đã bùng nổ trong những năm gần đây. Thị trường Trung Quốc rộng lớn đã cho phép Nga chuyển hướng xuất khẩu trước đây dành cho châu Âu sang khách hàng Trung Quốc. Điều này có nghĩa là năng lượng giá rẻ cho Bắc Kinh và quan trọng hơn, đã đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định tài chính của Nga trong bối cảnh các lệnh trừng phạt nặng nề đã được áp dụng đối với quốc gia này kể từ năm 2022.
- Bắc Kinh đã làm nhiều hơn cho Điện Kremlin ngoài việc ổn định tài chính của Nga và lấp đầy các thị trường tiêu dùng lớn của nước này. Quan trọng hơn, họ đã cung cấp cả các thành phần chính cho cỗ máy chiến tranh của Nga cũng như viện trợ hậu cần kịp thời, bao gồm cả hỗ trợ phi sát thương cũng đã được chứng minh là rất quan trọng.
- Các máy đào của Trung Quốc dường như đã chứng minh được tầm quan trọng của mình trong việc xây dựng “Tuyến Surovikin” của Nga, tuyến đường đã đánh bại cuộc tấn công của Ukraine vào mùa hè năm 2023 nhằm tiếp cận Biển Azov. Quan trọng không kém, các nhà lãnh đạo và chuyên gia Bắc Kinh đã đưa ra một loạt các tuyên bố thường xuyên ủng hộ Điện Kremlin trong cuộc đấu tranh chống lại phương Tây.
- Và trong khi Trung Quốc từ chối gửi vũ khí sát thương chứ đừng nói đến quân đội tới Ukraine, họ vẫn tiếp tục các cuộc tập trận quân sự chung thường kỳ với Nga, hiện thường xuyên bao gồm cả lực lượng chiến lược và lực lượng không chính quy. Vào tháng 10 năm 2024, lực lượng bảo vệ bờ biển Trung Quốc và Nga đã liên kết với nhau để tiến hành cuộc tuần tra chung đầu tiên qua Eo biển Bering — gần bờ biển Alaska. Bắc Cực hình thành nên đấu trường hợp tác đa lĩnh vực giữa Trung Quốc và Nga, trong đó lợi ích của họ khá phù hợp. Tóm lại, Trung Quốc tìm kiếm tài nguyên thiên nhiên, trong khi Nga rất cần cả vốn và chuyên môn kỹ thuật để thúc đẩy phát triển vùng Bắc Cực.
- Đáng chú ý là quan hệ đối tác quân sự Trung-Nga hiện nay đôi khi bao gồm cả các nước thứ ba, chẳng hạn như Iran . Một phân tích học thuật của Trung Quốc năm 2024 cho thấy, hơn nữa, áp lực từ "quyền bá chủ hàng hải của Hoa Kỳ" có thể được cảm nhận đồng thời ở cả Biển Đen và Biển Đông, ngụ ý một quan điểm chiến lược thực sự chung.
Nhiều lĩnh vực hợp tác được đề xuất ở trên ngụ ý một mối liên kết sâu sắc giữa Trung Quốc và Nga sẽ không dễ dàng bị phá vỡ. Điều này đặt ra nghi ngờ lớn về tính khả thi của cái gọi là động thái "ngược Nixon".
Tuy nhiên vẫn có những lý do chính đáng để theo đuổi mối quan hệ tốt đẹp hơn giữa Washington và Moscow. - Trước hết và quan trọng nhất, đó là nhu cầu nhân đạo để chấm dứt tình trạng đổ máu khủng khiếp ở Ukraine.
- Thứ hai, cách tốt nhất để giảm thiểu nguy cơ chiến tranh hạt nhân và hạn chế phổ biến vũ khí hạt nhân là khôi phục kiểm soát vũ khí bằng cách cải thiện quan hệ giữa các quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân hàng đầu. Cải thiện quan hệ với Điện Kremlin có thể mang lại lợi ích chiến lược với các quốc gia có vấn đề khác như Bắc Triều Tiên và Iran .
- Cuối cùng, có thể hình dung rằng một nước Nga tự tin hơn sẽ ít phụ thuộc vào Trung Quốc hơn và do đó ít có khả năng chia sẻ "viên ngọc quý" của công nghệ quân sự Nga. Điều này bao gồm các lĩnh vực nhạy cảm như tàu ngầm hạt nhân và phát triển vũ khí hạt nhân.
Lyle J. Goldstein
Lyle Goldstein là Giám đốc Hợp tác Châu Á tại Defense Priorities và đồng thời là Giám đốc Sáng kiến Trung Quốc và Nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Watson về các vấn đề quốc tế và công chúng thuộc Đại học Brown.
__________________
Why Trump probably can’t pull off a ‘reverse Nixon’
Insiders hint that the White House has some ambitious plan to drive a wedge between Moscow and Beijing.
______________
Lyle J. Goldstein _ Apr 08, 2025
President Donald Trump’s unorthodox diplomacy has alarm bells ringing around the world, not least in Washington, D.C. While much of the inside-the-beltway elite is horrified at the prospect of America supposedly reorienting toward Russia, administration insiders have hinted at an ambitious plan to drive a wedge between Moscow and Beijing.
They’ve raised the possibility of a so-called “Reverse Nixon” maneuver aimed at fostering a global balance of power more favorable to America. But can it work?
President Richard Nixon famously visited China in 1972, ending a 25-year freeze between Washington and Beijing. The table had been set for his diplomacy years earlier with bloody skirmishes along the Chinese-Soviet border in 1969. This fracture between the Eurasian communist giants effectively opened a door for Nixon.
Nixon’s decisive move on the global chessboard proved an immense geopolitical blow to the Soviets. Now, the Kremlin had to contend with powerful military blocs on both its western and eastern frontiers. And, as would become clear in the 1980s, the combination of America’s technological prowess and China’s immense demographic resources and hunger for modernization would prove more than a little unnerving for the USSR, which was already overextended.
Today’s world is very different, of course, but could Trump’s attempted rapprochement with the Kremlin bring about a similarly stunning transformation in world politics?
Unfortunately, such an outcome is unlikely. Beyond the acute antagonism in U.S.-Russia relations, there’s another important factor at work: the broad and deep solidarity that characterizes the China-Russia relationship.
Some Western experts have characterized the ties that bind Beijing and Moscow as a mere “marriage of convenience,” suggesting that a hypothetical break — akin to what occurred in the 1960s — remains conceivable. It’s not that the relationship is devoid of tensions, whether with respect to environmental issues, such as rapacious logging in Siberia for the Chinese market, or lingering foreign policy questions like how to deal with India or Vietnam. After all, Beijing is not pleased that Moscow sells myriad armaments to China’s regional rivals.
Moreover, neither side is eager to discuss the painful history of the Sino-Soviet conflict. Many have pointed out there is an obvious power asymmetry between the two countries that has created some instability.
Yet the overall picture is of a harmonious bilateral relationship. China-Russia trade has boomed in recent years. The vast Chinese market has allowed Russia to divert exports previously meant for Europe to Chinese customers. This has meant cheap energy for Beijing and, more critically, has played a key role in stabilizing Russia’s finances amid the heavy sanctions that have been slapped on the country since 2022.
Beijing has done much more for the Kremlin than simply stabilize Russia’s finances and fill in its large consumer markets. Crucially, it has provided both key components to Russia’s war machine as well as timely logistics aid, including non-lethal assistance that has proven significant too.
Chinese excavators seem to have proven quite important to building the Russian “Surovikin Line” that decisively defeated Ukraine’s summer 2023 offensive aimed at reaching the Sea of Azov. Just as importantly, Beijing leaders and experts have provided a steady stream of statements that are generally supportive of the Kremlin in its struggle against the West.
And while China has refused to send lethal weapons let alone troops to Ukraine, it has continued regular joint military exercises with Russia that now routinely include both strategic forces and irregular forces. In October 2024, Chinese and Russian coast guard forces linked up for their first ever joint patrol through the Bering Strait — proximate to Alaska’s shoreline. The Arctic forms an arena of multi-domain partnership between China and Russia wherein their interests are quite well-aligned. In short, China seeks natural resources, while Russia badly needs both capital and technical expertise to spur development of the High North.
Notably, the Sino-Russian military partnership now sometimes embraces third countries, such as Iran. A 2024 Chinese academic analysis suggests, moreover, that the pressure from “U.S. maritime hegemony” can be felt simultaneously in both the Black Sea and also the South China Sea, implying a genuinely common strategic viewpoint.
The many cooperative domains suggested above imply a deeply rooted bond between China and Russia that will not be easily broken. This casts major doubt on the viability of a so-called “reverse Nixon” maneuver.
Yet there are still sound reasons to pursue improved relations between Washington and Moscow. First and foremost, there is the humanitarian necessity to stop the awful bloodletting in Ukraine.
Second, the best way to mitigate nuclear war dangers and curb nuclear proliferation is to reinvigorate arms control by improving relations between the leading nuclear weapons states. Improved relations with the Kremlin could yield strategic dividends with other problematic states like North Korea and Iran.
Finally, it is conceivable that a more confident Russia will be slightly less beholden to China and thus less likely to share the “crown jewels” of Russian military technology. This includes the sensitive domains of nuclear submarines and nuclear weapons development.
Lyle J. Goldstein
Lyle Goldstein is the Director of Asia Engagement at Defense Priorities and serves concurrently as Director of the China Initiative and Senior Fellow at the Watson Institute for International and Public Affairs at Brown University.
https://responsiblestatecraft.org/trump-nixon-china/